KIBRIS ADASI TANITIMI

KIBRIS ADASI TANITIMI
Kıbrıs (Cyprus)’ın adı konusunda farklı kaynaklarda farklı açıklamalar mevcuttur.

Türkçede Kıbrıs, Batı dillerinde “ Cypre, Cyprus, Cypren, Gipros”, Arapçada Kubrus (Kubruş) olarak geçen ada, Mısır kaynaklarına göre Asi, Hitit kaynaklarına göre Alaşya (Alasya), İbranilerde Kittim, Asurlularda Yatyana veya Ya olarak geçer. Kypros olarak ilk kez Hemeros’ta geçer. Ayrıca Ana Tanrıça Kibele’ye isminin bu adada verilen Kibris’ten geldiği de kaynaklarda yer alır. Bir başka düşüncede adada bolca bulunan Kına çiçeğinin Latince karşılığı olan Cuprum dan olduğudur. Batı dillerinde Copper ve Kopher diye geçen bakırın Akadca aslı, Latincede ise servi (Cupressus sempervirens) anlamında olan Cypress’ten geldiği de tezler arasında yer alır. Bu tezler içerisinde en fazla kabul gören Kıbrıs metali anlamında olan (bakır)Latince aes Cyprium veya kısaltılmış haliyle Cuprum’dan geldiğidir.Bunun yanında Kıbrıs, Yunan aşk ve güzellik tanrıçası Afrodit’in adada doğduğunu simgeleyen şekliyle Afrodit’in adası (Afrodisia ve Amatosia) da denmektedir. Adanın zenginliğinden dolayı adaya Yunanca Makariayani (kutsanmış) adı da verilmiştir.Tarih boyunca adayı işgal eden milletlerin adıyla Mionis, Esfekia ve Lefke yakınlarındaki Depa(Soli) şehrinin Kralı Philoocyprus’un isminden de esinlenerek Cyprus veya bir şehir adı Pagos olarak da anılmıştır.

COĞRAFİ KONUMU
Sicilya ve Sardinya adalarından ardından Akdeniz’in üçüncü büyük adası olan Kıbrıs, güneye doğu burnuyla Afrika tabakasının, Kuzey Doğu Akdeniz bölgesinin kuzeye doğru olan Anadolu Platosu’nun arasında yer alır. Ada’nın yüzölçümü 9251 km² olup,doğu-batı ucu arasındaki maksimum uzunluğu 225 km genişliği ise 96.5 km’dir. Kuzeyinde Türkiye’ye 60 km, güneyinde Mısır’a 330 km, batısında Suriye’ye 100 km ve Lübnan’a 150 km, Akdeniz’de bulunan Girit adasına 370 km ve Rodos adasına 500 km mesafededir. Kıbrıs Adası Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının geçiş noktası olup büyük uygarlıkların oluşturduğu merkezi bir noktadadır.
Bilimsel kaynaklar Ada’nın 3 milyon yıl önce oluştuğunu ve adadaki canlıların da aynı zamanda ortaya çıktığını ortaya koyuyor. İlk yaşam kanıtına ait izler Beşparmak Dağları’nda bulunmuştur. Ada Anadolu’ya çok yakın olup buradaki insan yerleşiminin MÖ. 8000’den önce olduğu ifade edilmektedir.

Kıbrıs, dünyada jeolojinin, sosyo-ekonomik, doğal çevre, tarihsel evrimde önemli faktör olduğu birkaç yerden bir tanesidir. Ada karmaşık ve eşsiz jeolojik olaylar sonucunda oluşmuş ve bu özelliğinden dolayı uluslararası bir coğrafik vitrin özelliğini almıştır. Kıbrıs,782 km uzunluğundaki sahilleriyle, girintili çıkıntılı yapısı ile kendine has bir jeolojik yapıdadır. Kıbrıs 35º kuzey paraleli ve 35º doğu meridyeni üzerinde yer almaktadır. Güneyinde Trodos Dağları ve bunlar arasında 100 km uzunluğunda, 10–15 km genişliğinde bir alçak sahadan, kuzeyinde ise Kormakiti Yarımadası’ndan başlayarak Karpaz Yarımadası’na doğru uzanan ve en yüksekteki zirvesi ise 1000 metreyi azlıkla aşan Girne ve Karpaz Dağları’ndan meydana gelir. Ada’nın güney ve kuzey kısmında olan uç noktalar Kormakiti ile Gata burunları arası 97 km, doğuda ve batıda uç noktalarını oluşturan Andreas ve Drepe burunları arası 227 km’dir. Yeryüzü ve yapı şekilleri ile Anadolu’nun Toros Sistemi içinde kabul edilebilir.

Hatay’da bulunan dağ ve ovalar 130 km güney batıda olup, Kıbrıs’taki deniz seviyesinin üzerine çıkarak aynı özelliklerle devam ederler. Derinliği birkaç yüz metrelik bir denizaltı platformu ile Anadolu’ya bağlı olan Kıbrıs Adası’nın temeli güneyde ve batıda 2000 metreden daha derin olan denizaltı çukurlarıyla çevrilidir. Trodos dağı, karışık bir jeolojik oluşum içerisinde olup, deniz seviyesinin 8000 metre altında, 2000 metre göğe doğru uzanan 90 milyon yıllık okyanus kabuğu ofyolit (ophiolit) dilimidir. Yakın bir dönemde jeologlar, çam kaplı Trodos Dağları’nın, bir okyanus litosferinin enine kesitini gösterdiğini ortaya çıkarmışlardır. Trodos masifleri dünyadaki az deforme olmuş ofyolitlerinden biri olma özelliğini taşımaktadır. Kademeli yükseltmeler sonucu oluşan eşsiz tepe yapısı karmaşık tabaka yapısı üzerinde araştırma yapılmasını ve örnek alınmasını kolaylaştırmıştır. Trodos ofyolitinin doğası ve bol mineral deposu titizlikle araştırıldı ve okyanus litosferi yapısı, yerleşmesi, metalürjisi, şekil değiştirmesi olduğu kadar kökeni ve dünyanın diğer bölgelerindeki ofyolit yapılarının evriminin ve genel olarak dünyanın jeolojik evriminin anlaşılmasında çok önemli rolü oldu.

Kıbrıs Adası, bu özelliklerinden dolayı tarıma elverişli bir iklim yapısına sahiptir. Adanın, kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak geçer. Yağışlar alçak kesimlerde yıllık ortalama 300 mm iken, Trodos dağlarında ise yıllık ortalama 1000 mm olup adaya su sağlamaktadır. Tabiatın bu özelliği, sebze ve meyve çeşidinin, tropik muz ve avokado ile soğuk iklimlerde yetişen elma ve kiraz’ın da yetişmesine imkan verir. Bilhassa Kuzey Kıbrıs’ta olan bölgeler tarımda verimli olup ayrıca sebze ve meyve çeşitliliğinin güzel örneklerini sunar. Kıbrıs’ın kıyı bölgelerindeki narenciye ağaçları dağlık kısımlara doğru uzanan zeytin ve Keçiboynuzu (Harup) ağaçları tarımsal çeşitlilik içerisinde olup iyi bir gelir kaynağı sağlamaktadır. Tarihsel olarak da Kıbrıs bir tarım ülkesidir. Adanın doğal güzellikleri Kıbrıs’ı çekici bir yer haline getirmiştir. Adada en büyük endüstri tarımdır ve Kuzey Kıbrıs da bu geçerlidir.

Eşsiz doğal çevre yapısı, mineral zenginlikleri ve stratejik coğrafi konumu adanın tarih ve kültür evrimindeki en etkili faktörlerdir. Kıbrıs adasının ilkçağ’ın başlangıcında kesif ormanlarla dolu olduğu, lakin gümüş ve bakır madenleri işletmelerinin, gemi inşaatı ve Mısır gibi ormanları olmayan ülkelere yapılan odun ihracatı yüzünden bu ormanlarının büyük tahribata uğradığı bilinmektedir.
Bugün de adada verimli tabii özellikler görülmeye değer eşsizliktedir. Fakat küresel ısınma ve iklim dengelerinin değişimi uğraması, yağışların azlığı ve maalesef çevre bilincinin eksikliğinden dolayı ada üzerinde olumsuz etkiler görebilmekteyiz.